Testosteron – „męski” hormon okiem trychologa

Po męsku 

U mężczyzn produkowany w jądrach testosteron odpowiedzialny jest za szereg rozmaitych funkcji, w tym rozwój narządów płciowych, rozród i spermatogenezę, cechy behawioralne (np. odwaga, rywalizacja, dominacja, współzawodnictwo) oraz cechy typowo męskie (np. wygląd, budowa ciała, sposób zachowania). Pomimo wielu „męskich” skojarzeń jest on również syntetyzowany w ciele kobiet (w korze nadnerczy, jajnikach i łożysku w trakcie ciąży). 

Testosteron należy do grupy związków organicznych. Wytwarzany za pośrednictwem komórek Leydiga w jądrach oraz syntetyzowany z cholesterolu, nazywany jest hormonem maskulinizującym (odpowiedzialnym za rozwój cech fizycznych typowych dla dorosłych mężczyzn). Dodatkowo wykazuje działanie anaboliczne, polegające m.in. na zatrzymywaniu sodu, potasu i fosforu w organizmie oraz zwiększenie tworzenia białek i zmniejszenie ich katabolizmu (reakcje chemiczne metabolizmu prowadzące do rozpadu złożonych związków). Co ciekawe, testosteron odgrywa także ważną rolę już w życiu płodowym, zapoczątkowując specjalizację płciową mózgu. 

W zdrowym ciele 

Działanie testosteronu dotyczy wielu układów męskiego organizmu. Obejmuje zarówno wymiar somatyczny, jak i psychospołeczny. Poza kształtowaniem pierwszo- (rozwój jąder), drugo- (rozwój prącia, moszny i nasieniowodów) i trzeciorzędowych cech płciowych (osiągnięcie pełnej dojrzałości płciowej, zakończenie wzrostu kości i rozwoju mięśni, zarysowanie męskiej sylwetki i rysów twarzy, mutacja głosu, powiększenie prącia oraz przygotowanie do okresu rozrodczego), jego prawidłowy poziom wpływa pozytywnie na układ kostny, zwiększając wytrzymałość i gęstość kości. 

W przypadku niedoboru testosteronu może dochodzić do ubytku masy kostnej, szczególnie w okresie andropauzy i zmian osteoporotycznych, przez co zwiększa się ryzyko złamań. Zależnie od wieku (głównie około 40.-70. roku życia), chorób współistniejących (np. otyłość, cukrzyca) i indywidualnych predyspozycji jego niedobór lub nadmiar dotyka także układu sercowo-naczyniowego, doprowadzając m.in. do zawału mięśnia sercowego, zaburzeń krzepliwości krwi, zatorów czy udarów niedokrwiennych. Również męski układ płciowy nie pozostaje obojętny na niedobór testosteronu. Rozwijający się na tym tle hipogonadyzm (zbiór objawów charakterystycznych dla pacjentów z obniżonym poziomem testosteronu we krwi) objawia się m.in. nieprawidłowym wydzielaniem hormonów gonadowych oraz utrudnioną i opóźnioną erekcją, przez co obniża się jakość życia seksualnego mężczyzny. Warto wspomnieć, że nadmierne przyjmowanie opisywanego hormonu z zewnątrz przyczynia się do zahamowania spermatogenezy. Dlatego wskazanie do jego stosowania u mężczyzn powinno być zawsze poprzedzone specjalistycznym zleceniem i diagnostyką lekarską. Rekomendowane przede wszystkim w przypadku: hipogonadyzmu męskiego (czyli stanu, w którym jądra nie wytwarzają wystarczającej ilości testosteronu), impotencji z niedoboru testosteronu, zaburzeń spermatogenezy i okresu przekwitania, opóźnionego dojrzewania u chłopców, zespołu pokastracyjnego oraz eunuchoidyzmu (niepełnego wykształcenia się narządów płciowych). 

Niskie stężenia testosteronu przyspieszają u mężczyzn procesy starzenia oraz determinują wcześniejsze pojawianie się nieestety...